Niet alleen chauffeurs hebben regelmatig rust nodig; hetzelfde geldt ook voor binnenvaartschippers. Omdat er aan de Boven-Rijn tussen de Duitse grens en Tiel momenteel geen gelegenheid is om schepen veilig af te meren, realiseert Boskalis Nederland in samenwerking met De Klerk in opdracht van Rijkswaterstaat een nieuwe overnachtingshaven bij Spijk, vlakbij Lobith. Hier kunnen binnenvaartschepen maximaal drie dagen blijven liggen. Een multidisciplinair project met veel stakeholders. “Alle disciplines komen samen.”
Niet alleen chauffeurs hebben regelmatig rust nodig; hetzelfde geldt ook voor binnenvaartschippers. Omdat er aan de Boven-Rijn tussen de Duitse grens en Tiel momenteel geen gelegenheid is om schepen veilig af te meren, realiseert Boskalis Nederland in samenwerking met De Klerk in opdracht van Rijkswaterstaat een nieuwe overnachtingshaven bij Spijk, vlakbij Lobith. Hier kunnen binnenvaartschepen maximaal drie dagen blijven liggen. Een multidisciplinair project met veel stakeholders. “Alle disciplines komen samen.”
Het project liegt er niet om. Op de uiterwaard met voorheen voornamelijk agrarische percelen ontstaat straks een diepe haven met tien afmeersteigers, voorzien van walstroom en brandbeveiliging, en plaats voor maar liefst vijftig binnenvaartschepen met een lengte van 135 meter. Ook is er ruimte voor kegelschepen met een chemische- of brandbare lading, is er een speciale steiger voor duwbakken met een lengte van 190 meter en een faciliteitensteiger welke dienst doet als auto-afzetplaats en voor hulpdiensten bij calamiteiten.
Verschillende belangen
Abe Schuring, omgevingsmanager bij Boskalis Nederland en Marco van den Berg, technisch manager bij De Klerk zijn beiden betrokken bij het project. “Via een Best Value aanbesteding is Boskalis Nederland geselecteerd als partij met de beste mensen voor een multidisciplinair project als dit”, trapt Schuring af. “We werken langs een drukke vaarweg, maar ook direct naast een primaire waterkering. Alles wat wij doen heeft direct impact op die waterkering, en daarmee ook op het Waterschap. Dat brengt nogal wat uitdagingen met zich mee.” Van den Berg vult hem direct aan. “We hebben te maken met veel verschillende stakeholders zoals overheden en semi-overheden. Iedereen wil wel iets, maar meestal is dit niet hetzelfde. Wij zijn in die situatie de verbindende factor, maar daar heb je soms wat meer geduld nodig. Dat maakt het af en toe best complex. Het is uitdagend om steeds de balans te houden.”
Bijzondere ontdekking
Voor de eerste schop in de grond werd gezet had de combinatie eerst te maken met vleermuizen, bevers, archeologische vondsten en explosievenonderzoek. “Op de locatie zijn tijdens het archeologisch onderzoek een steenfabriek met daaronder de grootste schans van Europa ontdekt die dateert uit de 80-jarige oorlog”, vertelt Van den Berg. “Het was een complete verrassing. Naast bijzondere items vonden we ook twee menselijke skeletten. Vanuit archeologisch oogpunt een geweldige ontdekking, maar voor het project moesten we wel even schakelen.”
Uitdagingen genoeg
Toen de bouw eenmaal startte was het niet een kwestie van ontgraven en afvoeren. “Er zit een heel logistiek circus achter”, vertelt Schuring “Je hebt te maken met verschillende grondlagen die niet allemaal even bruikbaar zijn. De grond moet vervolgens vermarkt worden, daar heb je afzet voor nodig. Ook de CO2-uitstoot speelde een rol.” Ook kreeg de combinatie te maken met een onvoorziene hoogwaterperiode waarbij al het droge grondwerk blank kwam te staan. “Dat was zo uitzonderlijk dat het werk helemaal stil kwam te liggen.” Toch zijn er ook successen geboekt. “Ten opzichte van het referentieontwerp hebben we verschillende besparingen geboekt ten opzichte van het onderhoud en het gebruik van staal”, vertelt Van den Berg. “Bij de inschrijving hebben we een prestatiebelofte gedaan en daar verder het ontwerp op uitgewerkt. Zo hebben we bijvoorbeeld de hoeveelheid toegepaste staal in de toegangsbruggen fors verminderd ten opzichte van het referentieontwerp. Op die manier blijven er straks veel minder vierkante meters over om te onderhouden. Hiernaast is binnen de vastgestelde havencontour de havenlayout zoals de positie van steigers en loopbruggen volledig geoptimaliseerd om de overnachtingscapaciteit volledig uit te nutten voor wat betreft het aantal ligplaatsen.
Aan de slag
Inmiddels is dat allemaal achter de rug. Wel speelt de hoogwaterperiode nog steeds een rol. “Tussen oktober en maart mag je in de primaire waterkering niet graven en ligt het werk deels stil. Daarbuiten kun je gewoon je werk doen. Daar is de planning dus ook op gebaseerd.” Op deze planning worden ook de andere werkzaamheden ingepast zoals de reguliere GWW, de taludbekleding, en inpassingsprojecten zoals de landhoogte van de steigers die bepalend zijn voor de lay-out van de haven. “Aansluitend volgen de technische installaties zoals voeding, water, blusinstallaties, CCTV voor de bewakingscamera’s, marifoon en een radarpost voor scheepvaartmanagement en -begeleiding.” Dit laatste is overigens nieuw op dit deel van de rivier. Ook worden er ongeveer 75 parkeerplaatsen gerealiseerd en ruimte om campers neer te zetten, en zal er een speciale tribune gebouwd worden waarop mensen naar het passerend vaarverkeer kunnen kijken. De groene zone aan de oostzijde van de overnachtingshaven en de restruimte in de uiterwaard die overblijft zal worden gebruikt voor natuurcompensatie.
Groen werken
"Alle materialen worden per schip afgevoerd. Zo wordt het bouwverkeer door de omgeving tot een minimum beperkt”, legt Schuring uit. Om de uitstoot van stikstof tot een minimum te beperken zijn een aantal maatregelen getroffen. Een uitspraak van de Raad van State had als gevolg dat de werkelijk toegestane stikstofuitstoot veel lager moet zijn dan in de oorspronkelijk aanbieding was toegestaan. “Om aan deze doelstelling te voldoen maken we voor een deel gebruik van een elektrische zuiger.” Van den Berg vult aan: “We monitoren de stikstofuitstoot zodat we precies weten waar we staan. Ook zetten we zoveel mogelijk groen materieel in uitgerust met Stage V motoren, of installaties met een katalysator.”
Mooi voorbeeld
Voor Schuring is het project een mooi voorbeeld van een waarin alle disciplines van zijn vak samenkomen. “Niet alleen het voortraject van onderzoek, maar ook van baggeren en kust-oeverwerken tot staalbouw.” Van den Berg: “En dat allemaal op de rand van land en water.” Om er grappend aan toe te voegen: “Het is de grootste overnachtingshaven van Nederland en een prachtig visitekaartje wat we straks afleveren. Een project als dit is de reden dat we techneut zijn geworden.”
Foto: De Klerk