Project Opwaardering Twentekanalen is er eentje van formaat. Naast het verdiepen van het kanaal staat bouwcombinatie Van Oord – Hakkers – Beens, samen met Rijkswaterstaat, voor de uitdaging om 47 kilometer damwand te vervangen waarvan 35 kilometer wordt vernieuwd, en de overige 12 kilometer vervangen wordt door natuurvriendelijke oevers. Daarnaast wordt het kanaal voorzien van een zelfdichtende laag ten behoeve van de grondwaterbeheersing. En dat allemaal door vier verschillende gemeentes en twee waterschappen heen. Een enorme logistieke opgave waar zo’n 100 vaartuigen bij betrokken zijn.
Project Opwaardering Twentekanalen is er eentje van formaat. Naast het verdiepen van het kanaal staat bouwcombinatie Van Oord – Hakkers – Beens, samen met Rijkswaterstaat, voor de uitdaging om 47 kilometer damwand te vervangen waarvan 35 kilometer wordt vernieuwd, en de overige 12 kilometer vervangen wordt door natuurvriendelijke oevers. Daarnaast wordt het kanaal voorzien van een zelfdichtende laag ten behoeve van de grondwaterbeheersing. En dat allemaal door vier verschillende gemeentes en twee waterschappen heen. Een enorme logistieke opgave waar zo’n 100 vaartuigen bij betrokken zijn.
Het verruimen van het kanaal heeft als doel de doorstroom van grotere schepen te bevorderen. Hierdoor zijn de havens van Hengelo, Enschede en Almelo via het Twentekanaal beter bereikbaar voor schepen met een laadvermogen van 3.000 ton, vergelijkbaar met die van 120 vrachtwagens. Dit is niet alleen een stimulans voor de regionale economie, maar zorgt ook voor een vermindering van zo’n 900 vrachtwagenbewegingen per dag in de regio.
Aanbesteding op basis van BPKV
De bouwcombinatie Van Oord – Hakkers – Beens kreeg de opdracht van Rijkswaterstaat gegund op basis van de Beste Prijs Kwaliteit Verhouding (BPKV). Dit is een manier om de creativiteit en innovatiekracht van de markt te stimuleren. De creativiteit zit hem vooral in de slimme werkmethode (eerst nieuwe planken voorlangs plaatsen en dan de bestaande planken verwijderen) om daarmee het risico op kwel te minimaliseren en de fasering waardoor het lange traject in relatief korte gerealiseerd moet worden. “In het project zit een pilot van Rijkswaterstaat waarin we werken met kunststof damwandplanken”, vertelt Wilco Zeilmaker, omgevingsmanager combinatie Van Oord – Hakkers - Beens, enthousiast. “Die worden op een klein stuk van het project toegepast zodat Rijkswaterstaat kan kijken hoe die zich in de praktijk verhouden tot ‘normale’ stalen damwandplanken.” Op de natuurvriendelijke oevers wordt geotextiel toegepast wat speciaal voor dit doel is ontwikkeld.
Strakke planning
“Het vervangen van een damwand is niet de uitdaging op zich”, legt Zeilmaker uit. “De uitdaging zit in de opgave die er ligt om het in project in zeer korte tijd voor te bereiden en uit te voeren, in combinatie met de schaalgrootte van het project. Er zijn veel verschillende raakvlakken die je met elkaar moet zien te beheersen.” Zo blijken de areaalgegevens die beschikbaar zijn gesteld niet altijd overeen te komen met de praktijksituatie, en moet ook de scheepvaart op deze belangrijke vaarweg gewoon doorgang krijgen.
Logistieke opgave
Dat valt niet mee als op bepaalde momenten zo’n 100 vaartuigen in de vaargeul aan het werk zijn. “Dat zijn niet alleen de vaartuigen die damwanden aan- en afvoeren vanaf het centrale depot, maar ook baggerschepen en schepen die stortsteen aanvoeren voor de natuurvriendelijke oevers. Dan is het een hele opgave om de normale scheepvaart niet te hinderen.” Dit lukt door te werken in zogenaamde treintjes in werkvakken van 750 meter lang met minstens een kilometer tussenruimte zodat doorgaande schepen kunnen uitwijken en passeren, aldus Zeilmaker.
Grondwaterproblematiek
Door de verdieping van het kanaal wordt ook de huidige sliblaag op de bodem verwijderd. “Dit vormt een natuurlijke afdichting tegen kwelwater”, legt Zeilmaker uit. “We werken in kleine stukjes waarin we het slib weghalen en een nieuwe, dunne laag bestaande uit een mengsel van zand en bentoniet aanbrengen om de kwelwaterstroom te stabiliseren. Speciaal voor deze problematiek is een designboard ingericht waarin niet alleen de aannemerscombinatie zitting heeft, maar ook Rijkswaterstaat, het Waterschap en diverse geleerden om de grondwaterbeheersing in de omgeving te bewaken. “Zo bundelen we de beschikbare kennis en ervaring. Mocht er toch iets gebeuren dan kan er alsnog ingegrepen worden.”
Vergunningen
Zoals gezegd zijn bij het project vier verschillende gemeenten betrokken. “De aanvraag van vergunningen ging op een vrij abstract niveau op basis van een Voor Ontwerp (VO). Als we de aanvraag zouden doen op basis van het Definitief Ontwerp (DO) en er gaat iets mis in de behandeltermijn, dan zouden we buiten nooit op tijd hebben kunnen beginnen”, legt Zeilmaker uit.. “Daarom hebben we alle betrokken partijen echt mee genomen in onze zienswijze en hen gevraagd welk detailniveau er vereist was als we de aanvraag zouden doen op basis van een Voor Ontwerp, en wat er later nodig is om in te dienen als de vergunning al vergeven zou zijn. Het maken van al die afspraken was essentieel om de risico’s tijdig te kunnen afdekken om te kunnen starten”
Aanpassingen
Toch moesten er ook aanpassingen worden gedaan. “Projectplan Waterwet schrijft voor dat we het kanaal aan beide kanten met maximaal 50 centimeter mochten versmallen”, licht Zeilmaker toe. “Daar waren ook de vergunningen op aangevraagd.” Uit de data die werd gerealiseerd vanuit twee proefvakken die in uitvoering waren bleek echter dat de huidige damwanden veel schever in het kanaal stonden op basis van de beschikbare gegevens was aangenomen. “Dat had wel impact, want daarmee concludeer je dat de vergunning niet voldoet.” Dat bracht weer nieuwe vragen met zich mee zoals; hoe gaat het bevoegd gezag hiermee om, wordt het gezien als een ondergeschikte wijziging, of moeten we de hele procedure overdoen? “In overleg met de vier gemeenten zijn we hier uitgekomen waardoor een nieuwe vergunningaanvraag niet nodig was. Rijkswaterstaat heeft het Projectplan Waterwet aangepast en deze opnieuw ter inzage gelegd.
Verbindende rol
In zijn rol als omgevingsmanager heeft Zeilmaker te maken met veel verschillende partijen. “Ik heb twee belangen; naar de omgeving met bedrijven, recreanten en omwonenden, maar ook een intern belang omdat we tenslotte ook een project moeten kunnen realiseren. In mijn functie banjer ik overal een beetje tussendoor. Ik vind het leuk om alle partijen en verschillende groepen met elkaar te kunnen verbinden.”
Foto's: Van Oord, Hakkers, Beens Groep