De Houtribdijk is een primaire kering die het Markermeer van het IJsselmeer scheidt. De 25 km lange dijk tussen Enkhuizen en Lelystad voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm van de Waterwet. Daarom is de dijk, samen met bijhorende dammen en grondlichamen tussen 2017 en 2020 versterkt. Ze is nu bestand tegen stormen die gemiddeld eens in de 10.000 jaar voorkomen. In dit project is waterveiligheid gecombineerd met het verbeteren van de biodiversiteit en creëren van natuur- en recreatiegebied.
De Houtribdijk is een primaire kering die het Markermeer van het IJsselmeer scheidt. De 25 km lange dijk tussen Enkhuizen en Lelystad voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm van de Waterwet. Daarom is de dijk, samen met bijhorende dammen en grondlichamen tussen 2017 en 2020 versterkt. Ze is nu bestand tegen stormen die gemiddeld eens in de 10.000 jaar voorkomen. In dit project is waterveiligheid gecombineerd met het verbeteren van de biodiversiteit en creëren van natuur- en recreatiegebied.
Het noordelijke deel (tussen Enkhuizen en Trintelhaven) is aan beide zijden verbreedt met zand om de golven te breken. Bij het zuidelijk deel (tussen Trintelhaven en Lelystad) is de dijk, wegens grotere diepte van de bodem, versterkt met breuksteen en asfalt. Er is duurzaam omgegaan met het gebruik van materialen. Zo is er gewerkt met een gesloten grondbalans. De breuksteen en het zand zijn gebiedseigen, waardoor er minder bouwafval is en er minder vaarbewegingen nodig waren.
Het gebruik van zandige oevers is niet eerder toegepast bij een primaire waterkering in een binnenmeer zonder eb en vloed. Deze innovatie is mogelijk geweest dankzij het relatief ondiepe water nabij Enkhuizen. Met een pilotproject vanuit EcoShape; een proefsectie van de zandige oever inclusief monitoringsprogramma, is deze oplossing uitvoerig getest en de dimensionering van de zandige oevers geoptimaliseerd. Het ‘bouwen met de natuur’ wat het uitgangspunt is bij deze dijkversterking, bleek zeer gunstig voor de biodiversiteit in het IJsselmeergebied. De zandige oever is minder diep, waardoor licht doordringt tot de bodem. Dit bevordert plantengroei onder water en geeft beschutting voor vissen.
In het Markermeer is als onderdeel van dit project een nieuw nat natuurgebied (Trintelzand) gerealiseerd van 532 ha met zandplaten, slikvelden en rietoevers. Een deel van Trintelzand bestaat uit een innovatief moerasgebied gemaakt met gebiedseigen slib dat wordt beschermd door stenen dammen. Het andere deel is uitgevoerd als ondiepe zandplaten in een dynamische omgeving met golfslag. Deze zandplaten kunnen en mogen door wind en stroming binnen de contouren veranderen. Zo ontstaat een landschap met oevers waar planten kunnen groeien. De extra luwtes die worden gecreëerd zorgen net als de geomorfologische processen rond de zandplaten voor extra ecologische waarden in de vorm van paai- en opgroeigebied voor vis en rust- en foerageergebied voor vogels, terwijl ook waterplanten in het heldere, luwe gebied toenemen. Trintelzand is niet alleen een natuurgebied voor vogels, vissen en andere waterdieren maar draagt ook bij aan een verbetering van de waterkwaliteit.
- Opdrachtgever:Rijkswaterstaat
- Opdrachtnemers: Van Oord, Boskalis
- Ontwerp: Royal HaskoningDHV, Arcadis, Witteveen+Bos
Foto’s: Boskalis (Projectfoto’s zijn door de inzenders ter beschikking gesteld voor de communicatie over het boek ‘Bouwen aan de toekomst van de Delta’, inzendingen Prof. dr. ir. J.F. Agemaprijs en mogen niet zonder toestemming door derden worden gebruikt.)
Over Prof. dr. J.F. Agemaprijs
Dit waterbouwkundige werk is één van de inzendingen voor de Prof. dr. J.F. Agemaprijs 2021. De prijs wordt iedere vijf jaar uitgereikt aan gebouwde waterbouwkundige werken die voor een aanzienlijk deel zijn ontworpen door een Nederlandse ontwerper en / of gerealiseerd door een Nederlandse aannemer. De aangemelde werken zijn door een jury beoordeeld op de het innovatieve karakter van het ontwerp, en de mate van integratie van ontwerp en samenwerking. Ook het integrale karakter, dat wil zeggen de wijze waarop (sociale) duurzaamheid & circulariteit, landschap, natuur, cultuur, omgeving en economie (social return) in ontwerp en uitvoering zijn gecombineerd om tot een optimale oplossing te komen, speelde een belangrijke rol bij de beoordeling.
Bouwen aan de toekomst van de Delta
In het boek ‘Bouwen aan de toekomst van de Delta’ staan alle inzendingen voor de Prof. dr.ir. J.F. Agemaprijs 2021 gebundeld uitgegeven. Wilt u in aanmerking komen voor het boek? Meld u dan aan voor de Nieuwsbrief van de Vereniging van Waterbouwers via info@waterbouwers.nl. Onder de aanmeldingen worden enkele exemplaren verloot.
Copyright ©2021 Deze publicatie is gemaakt in opdracht van en in samenwerking met de Stichting Waterbouwdag.
Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door: Hollandia Services, Volker, KIVI, Van den Biggelaar Grond- en waterbouwer BV, GMB Waterveiligheid & Constructies, Van Oord Dredging and Marine Contractors, Boskalis Nederland, Royal HaskoningDHV, Witteveen+Bos, Mobilis, Deltares, Dura Vermeer, Smals Dredging BV, Jan de Nul NV, Vereniging van Waterbouwers, Havenbedrijf Rotterdam NV, Martens en Van Oord, Arcadis, Rijkwaterstaat Utrecht.
Foto cover boek ‘Bouwen aan de toekomst van de Delta’: John Gundlach – Flying Holland