In opdracht van Waterschap Aa en Maas is Van den Biggelaar Grond- en waterbouw, samen met een aantal andere partijen, momenteel bezig om het beekdal van de Aa en de Kleine Aa klimaatbestendiger en natuurvriendelijker in te richten. De beek wordt weer in oude staat hersteld door deze meer te laten slingeren (meanderen) en daarnaast is het beekprofiel aangepast. “Met het doorvoeren van deze maatregelen wordt het beekdal in een gebied van 8 kilometer in de gemeente Someren en Asten beter bestand tegen weersextremen, zoals perioden van droogte en piekbuien. Zo kunnen ze water in natte tijden vasthouden en gebruiken voor droge tijden. Daarnaast worden er een aantal natuurvriendelijke maatregelen in het beekdal doorgevoerd om de biodiversiteit in het beekdal te bevorderen”, zo geeft Tom Bastiaansen, omgevingsmanager bij aannemer Van den Biggelaar Grond- en waterbouw aan.
Werkzaamheden
Beekdal van de Aa
Bastiaansen licht de werkzaamheden in het beekdal van de Aa toe: “Het huidige stroomprofiel van de Aa is 10 meter breed. Die gaan we terugbrengen naar een smallere doorgang, zodat het water harder gaat stromen in het systeem. In lijn met de Kaderrichtlijn Water is aan de linkerzijde van de oever een natuurvriendelijke oever gemaakt. Dat is een licht oplopend talud voorzien van riet en andere plantsoorten die de biodiversiteit bevorderen. Aan de rechterzijde is een platberm uitgegraven die horizontaal ligt, om het overtollige water, tijdelijk bij piekbuien, in op te kunnen vangen. Het water in de stroomgeul gaat bij stijging de breedte opzoeken. Bij overstromingen kan de beek dan wel 10 tot 30 meter breed uitwijden. Na een forse regenbui kan het water dan langzamer wegstromen. Het voordeel van dit profiel is dat er straks 100.000 kuub meer water in het systeem past, zonder dat het overlast veroorzaakt voor agrariërs en de bewoners in de omgeving, omdat de waterafvoer is gewaarborgd. Hierdoor is het gebied in de toekomst beter bestand tegen klimaatextremen.”
Bastiaansen is erg enthousiast over het project. “Naast de klimaatbestendige maatregelen worden er ook ecologische maatregelen doorgevoerd. Zo is er bijvoorbeeld een oeverzwaluwwand en een ijsvogelwand aangelegd om het aantal broedlocaties voor vogels in dit gebied te bevorderen. Daarnaast worden er vijf stuwen vispasseerbaar gemaakt, zodat vissen om de stuwen heen kunnen zwemmen. Dit gaat op verschillende manieren. Zo wordt een constructieve oplossing met een vistrap met 22 verschillende betonnen kamers met telkens 5 cm waterhoogte verschil gebouwd, een stukje verderop wordt een vislift geplaatst en elders wordt een bosbeek en een cascade van vistrappen gegraven. Vissen kunnen daardoor in de Aa steeds meer stroomopwaarts langs de stuwen migreren. We verwachten dat veel recreanten in de toekomst in dit natuurgebied willen komen kijken. Daarom leggen we ook in het beekdal struinpaden aan.“
Kleine Aa
Ook in De Kleine Aa voert Van den Biggelaar Grond- en waterbouw werkzaamheden uit. “We zorgen ervoor dat de Kleine Aa iets meer gaat slingeren, waardoor het water langzamer uit het gebied weg stroomt. Daarnaast worden er twee stuwen geautomatiseerd, waardoor snel gereageerd kan worden op eventuele peilveranderingen van het water. Verder wordt over 1 kilometer lengte een natuurvriendelijke oever aangelegd. Dat is goed om de kwaliteit van het water te verbeteren en het bevordert de biodiversiteit.“
200.000 kuub grond
Met de graafwerkzaamheden komt er veel grond vrij. “Het is een hele opgave om ruim 200.000 kuub grond te verplaatsen, waarbij 100.000 kuub grond overblijft. Gelukkig kunnen we een groot deel elders in dit gebied een bestemming geven”, aldus Bastiaansen . “Veel boeren in de buurt zijn blij met de grond, want ze kunnen er sloten mee dempen en hun akkers mee ophogen, zodat ze beter beschermd zijn tegen extreme regenbuien. Bovendien is het hele vruchtbare grond en dus goed voor de groei van de gewassen.”
Begeleiding
De graafwerkzaamheden vergen de nodige grondonderzoeken en voorbereidingen. Van den Biggelaar Grond- en waterbouw is daar nauw bij betrokken. “De kwaliteit van de grond wordt vooraf nauwkeuring in kaart gebracht om het bodemgestel te beschermen. Daarnaast zijn hier tijdens de werkzaamheden archeologen op zoek naar unieke vondsten van historische waarde. Vooralsnog heeft het nog geen vondsten opgeleverd, maar we zijn nog niet klaar me t alle werkzaamheden. Daarnaast graven we in dit gebied onder explosievenbegeleiding. Het kan zijn dat er nog oorlogsresten in de grond aanwezig zijn. Voor sommige objecten konden ze vooraf geen specifieke locatie aanwijzen. Dat betekent dat er soms een metaaldetector bij de kraan aanwezig is om laagsgewijs alles te ontgraven. De veiligheid van onze medewerkers staat immers voorop.”
Planning
Bastiaansen geeft aan dat de werkzaamheden gestaag vorderen. “We zijn in april 2022 begonnen met de uitvoering van het project en verwachten het grondwerk eind 2022 af te kunnen ronden. Daarna starten we met de groeninrichting van het gebied. Voor wat betreft de stuwen is het lastig om al het materiaal tijdig aangeleverd te krijgen. De stuwen en vispassages zullen hierdoor deels begin 2023 gereed zijn.
De eerste resultaten van grondwerkzaamheden zijn al zichtbaar in het landschap. Ik ben trots dat we met zijn allen zo een bijdrage leveren aan waterveiligheid en de biodiversiteit van dit mooie gebied.”
Meer informatie: www.aaenmaas.nl/beekdalzuid en www.vandenbiggelaar.nl