Project Grensmaas omvat 43 kilometer hoogwaterbescherming en natuurontwikkeling aan de Grensmaas tussen Maastricht en Roosteren. Het project, dat al sinds 2007 in uitvoering is en circa 20 jaar in beslag neemt, is verdeeld over elf locaties in Limburg en wordt bekostigd door de opbrengst van 54 miljoen ton grind en 11 miljoen ton zand. Kees van der Veeken is directeur van het uitvoerende Consortium Grensmaas. “Op deze manier geven we de Maas weer de ruimte en creëren we 1100 hectare nieuwe natuur, zonder dat het de belastingbetaler een cent kost.”
Project Grensmaas omvat 43 kilometer hoogwaterbescherming en natuurontwikkeling aan de Grensmaas tussen Maastricht en Roosteren. Het project, dat al sinds 2007 in uitvoering is en circa 20 jaar in beslag neemt, is verdeeld over elf locaties in Limburg en wordt bekostigd door de opbrengst van 54 miljoen ton grind en 11 miljoen ton zand. Kees van der Veeken is directeur van het uitvoerende Consortium Grensmaas. “Op deze manier geven we de Maas weer de ruimte en creëren we 1100 hectare nieuwe natuur, zonder dat het de belastingbetaler een cent kost.”
Het stroombed van de Maas is intussen met zo’n 350 hectare verbreed, oevers zijn verlaagd en zo’n twaalf kilometer aan dijken is versterkt en verhoogd. Het nieuw ontstane natuurgebied vormt samen met natuurgebieden aan de Vlaamse Maasoever het RivierPark Maasvallei. Momenteel wordt nog gewerkt op de locaties Trierveld/Koeweide en Meers/Maasband. “Met de voltooiing van de andere locaties hebben we onze hoogwater- en natuurontwikkelingsdoelstellingen inmiddels al bereikt”, zegt Van der Veeken. “Nu werken we hard om ons derde doel te bereiken: het gehele project van 700 miljoen euro bekostigen met zand- en grindverkoop.”
Zelfrealisatie
Consortium Grensmaas vertegenwoordigt grindproducenten (Maasgrind), de vereniging Natuurmonumenten en Combinatie Regenboog, bestaande uit aannemers Boskalis Nederland, Van den Biggelaar en Van Oord. “Het bijzondere aan dit contract”, legt Van der Veeken uit, “is dat de overheid - in dit geval het ministerie van IenW, ministerie van LNV en Provincie Limburg onder de gezamenlijke naam Rijkswaterstaat Maaswerken - geen opdrachtgever is, maar partner. Dat levert een bijzondere samenwerking op, waarin we als consortium de baten en risico’s dragen.”
Extra crisisopdracht Rijkswaterstaat
Tijdens de overstromingen van juli 2021 heeft het project z’n nut al bewezen. De afgeronde hoogwaterbescherming hield stand, maar het hoge water heeft tussen de projectlocaties in diepe gaten achtergelaten. Van der Veeken: “Na die gebeurtenis kreeg Rijkswaterstaat een tijdelijke opdrachtgeversrol en werden we ingeschakeld om puin te ruimen en de gaten zo snel mogelijk te dempen. Met onze toch al beschikbare kennis en middelen, in combinatie met de transparante werkwijze van Rijkswaterstaat, konden we samen snel en doeltreffend op de situatie inspelen en verder leed voorkomen.”
Limburg op één
“We werken in Limburg, voor Limburg en met Limburgers”, benadrukt Van der Veeken. “Dat houdt in dat we zo veel mogelijk met lokale ondernemers werken. Daarnaast heeft de provincie bewust gekozen om een lokale grindproducent (L’Ortye) te betrekken, die een zelfstandige locatie kreeg toegewezen om te profiteren van het project zonder mee te dragen in het totale projectrisico.”
Evert Hof, hoofduitvoerder Boskalis Nederland
‘Prettige samenwerking en innovatieve techniek’
“Project Grensmaas is een schoolvoorbeeld van hoe we met relatief weinig mensen gigantische bergen kunnen verzetten. Dat we wekelijks ruim 100.000 ton materiaal kunnen verwerken, hebben we naast de prettige onderlinge samenwerking te danken aan ons geavanceerde machinepark en innovatieve technieken. Onlangs namen we drie nieuwe kiepwagens in gebruik. Die zijn zuiniger én hebben met 56 ton, 6 ton meer laadvermogen dan hun voorgangers. Onze nieuwe knikdumper heeft zelfs een laadvermogen van maar liefst 60 ton. Daarnaast passen we onder meer de nieuwste slibontwateringstechniek toe, waarmee we het materiaal snel drogen voor hergebruik op locatie en alleen zuiver water terug het Julianakanaal inlaten.”
Robbert Jan van Zuiden, manager Van Oord Grondstoffen
‘Uitdagende leerschool voor de toekomstige waterbouwer’
“Grootgrondverzet staat op ons lijf geschreven. Toch is dit vanwege de bijzondere contractvorm en lange doorlooptijd ook voor Van Oord een uniek project. We zijn blij dat we kunnen bijdragen aan een droog Nederland door meer ruimte voor de rivier te creëren. Daarbovenop biedt deze opgave een mooie kans om de volgende generatie waterbouwers te laten zien waar wij als Van Oord goed in zijn. Wie wil leren over grootgrondverzet kan zijn hart hier ophalen. De uitdagingen waarmee we kampen versterken dat leerproces. Denk aan de energiecrisis – De grindmolens werken hier elektrisch – en de klimaatontwikkelingen waarbij extreem hoog of laag water geen uitzondering meer zijn. Gelukkig denken wij als waterbouwers niet in problemen, maar in oplossingen. Door met elkaar de schouders eronder te zetten, brengen we project Grensmaas tot een succes.”
Jeroen Buijs, directeur grond- en waterbouw Van den Biggelaar
‘Hét voorbeeld van integrale gebiedsaanpak’
“Bij project Grensmaas gaan hoogwaterveiligheid, grondstofwinning en natuurontwikkeling hand in hand. Dit is hét voorbeeld van een integrale gebiedsaanpak, waarin we als waterbouwers samen werken aan een beter en veiliger waterlandschap. Met onze rol in onder meer grootgrondverzet, heiwerk en kadeaanleg, bewijzen we niet alleen waar we als Van den Biggelaar goed in zijn, maar hebben we waardevolle lessen geleerd en expertise opgedaan. Als project Grensmaas een vervolg krijgt, stappen we graag weer in om die opgebouwde kennis toe te passen. Het succes van project Grensmaas ligt natuurlijk ook in de uitstekende samenwerking met de andere stakeholders in dit zelfrealisatieproject. Mijn complimenten gaan uit naar consortiumdirecteur Kees van der Veeken en zijn hele team. Een project als deze zetten we alleen neer door onze krachten als waterbouwers te bundelen.”